پزشكي و سلامتي

كودكان شيرخوار دركشور ما مكمل آهن ، ويتامين A و D را بر اساس دستور عمل هاي موجود بايد بطور روزانه مصرف كنند. در مورد مكمل آهن ، بر اساس دستور عمل وزارت بهداشت ، براي كليه شيرخواراني كه با وزن طبيعي متولد مي شوند )اعم از شير مادر خوار و يا شير خشك خوار ( دادن قطره آهن از پايان ۶ ماهگي و يا همزمان با شروع تغذيه تكميلي تا پايان ۲۴ ماهگي به ميزان روزانه ۵/۱۲ ميلي گرم آهن المنتال) توصيه مي شود.

براي پيشگيري ازكمبود ويتامين A وD در كشور ما بر اساس برنامه كشوري تجويز روزانه قطره مولتي ويتامين و يا قطره A+D از روز پانزدهم پس از تولد تا حداقل ۱۲ ماهگي به ميزان روزانه ۲۵ قطره كه معادل ۱۵۰۰ واحد بين المللي ويتامين A و ۴۰۰ واحد بين المللي ويتامين D است ، بايد انجام شود. استفاده از نور مستقيم آفتاب )نه از پشت شيشه( به مدت ۱۰ دقيقه در روز نيز براي تامين ويتامينD ،بطوري كه صورت و دست و پاي كودك در معرض آفتاب قرار گيرد توصيه مي شود.

نحوه مصرف مكمل در كودكان نارس

درمورد مكمل آهن ، براي كليه شيرخواراني كه با وزن كمتر از ۲۵۰۰ گرم متولد مي شوند (اعم از شير مادر خوار يا شير خشك خوار) از زماني كه وزن آنها دو برابر وزن هنگام تولد مي رسد تا پايان ۲۴ ماهگي قطره آهن به ميزان روزانه ۵/۱۲ميلي گرم آهن المنتال توصيه مي شود. قطره مولتي ويتامين و يا A و D در كودكان نارس مانند كودكان طبيعي از ۱۵ روزگي بايد داده شود.

آيا مصرف مكمل در كودكان شير مادرخوار و شيرخشك خوار متفاوت است؟

تمام كودكان اعم ازاينكه با شير مادر و يا شير مصنوعي تغذيه شوند لازم است از مكمل هاي آهن ويتامين A و D و يا مولتي ويتامين استفاده كنند. بعضي از مادران فكر مي كنند كه كودكان شيرخشك خوار نيازي به مكمل ندارند. درحالي كه بايد بدانند شيرخشك هاي موجود دربازار غني شده نيست به عبارت ديگر آهن ، ويتامين A و D به آنها اضافه نشده است و مقاديري كه بر روي قوطي شيرخشك درج مي شود ، در حقيقت همان مقادير طبيعي در تركيب شيرخشك است كه نياز بدن شيرخوار را براورده نمي كند و لازم است اين ريزمغذيها بصورت مكمل و بطور روزانه به انها مطابق با پروتكل هاي وزارت بهداشت داده شود.

چه زماني جهت مصرف مكمل درطول روز براي كودك مناسب تر است؟

مكمل آهن را نبايد همزمان با وعده شير كودك به وي داد زيرا كلسيم موجود درشير ، ازجذب آهن جلوگيري مي كند. بعضي ازمادران از تيره شدن رنگ دندان شيرخوار از دادن قطره آهن به شيرخوار خودداري مي كنند. اينكار لطمه غير قابل جبراني به رشد و تكامل مغزي شيرخوار و در نتيجه كاهش ضريب هوشي وي وارد مي كند كه قابل جبران نيست.

به مادران توصيه مي شود كه قطره آهن را در يك قاشق مرباخوري ريخته و در عقب دهان كودك بريزند و سپس مقداري آب به او بدهند تا از تيره شدن رنگ دندانها جلوگيري شود. علاوه بر آن به مادر يادآوري شود كه قطره آهن موجب تغيير رنگ مدفوع كودك مي شود كه موجب نگراني نيست.

ميوه ها و آب ميوه ها بخصوص مركبات موجب افزايش جذب آهن مي شوند و مي توان قطره آهن را همراه با آنها كه متناسب با سن كودك باشد به او داد . درمورد مولتي ويتامين و يا قطره A و D پس از وعده شير و يا غذاي كمكي مشكلي ايجاد نمي كند.

چرا مادران شيرده بايد به مصرف مكمل ادامه دهند؟

در دوران شيردهي مادران براي بهبود ذخاير بدني خود بايد مكمل آهن و مولتي ويتامين مينرال را تا سه ماه پس از زايمان ادامه دهند. ذخاير آهن مادر در دوران بارداري براي تامين آهن مورد نياز جنين مصرف مي شود و خونريزي هنگام زايمان نيز به ازدست دهي آهن بدن كمك مي كند بنابراين براي تكميل ذخاير آهن بدن لازم است مادران شيرده از مكمل آهن به ميزان روزانه يك عدد قرص سولفات فرو مطابق با توصيه هاي وزارت بهداشت استفاده نمايند. مكمل هاي ويتامين مينرال كه در دوره بارداري مصرف آن توصيه مي شود نيز در دوره شيردهي تا سه ماه پس از زايمان روزانه يك عدد مطابق با دستور عمل هاي وزارت بهداشت بايد مصرف شود. مصرف اين مكمل ها علاوه بر تكميل ذخاير بدن مادر ، موجب بهبود تركيب شير مادر از لحاظ ويتامين ها و املاح معدني موردنياز شيرخوار مي شود.

مصرف مكمل هاي ويتامين و املاح پس از ۳ ماه از دوره شيردهي ضرورتي ندارد و در صورتي كه مادر از برنامه غذايي مناسبي پيروي مي كند و تمام گروههاي غذايي اصلي شامل نان و غلات، سبزي ها، ميوه ها، شير و مواد لبني و گروه گوشت و جايگزين هاي آن به مقداركافي در برنامه غذايي روزانه گنجانده مي شود ، نيازي به مصرف مكمل نيست . در دوره شيردهي نياز به كلسيم بيشتر از دوران ديگر است و مادران شيرده بايد روزانه ۳تا ۴ واحد از گروه شير و مواد لبني ) ماست وپنير( مصرف كنند.

يك واحد از گروه شير و لبنيات شامل يك ليوان شير يا يك ليوان ماست ويا ۵۰ گرم پنير ) معادل يك قوطي كبريت ( يا ۳/۴ ليوان كشك و يا۱/۵ ليوان بستني است . هم چنين يد مورد نياز بدن را بايد با مصرف نمك يددار تصفيه شده تامين نمود زيرا منابع غذايي از نظر يد فقيرند و نمي توانند يد مورد نياز بدن را تامين كنند.

مصرف مكمل هايي مانند روي و يا امگا ۳ و ساير مكمل ها دردوران شيردهي ضرورتي ندارد. و همانطور كه ذكر شد با يك برنامه غذايي درست مي توان نياز بدن به انواع ويتامين ها و املاح را تامين نمود و فقط مكمل آهن و مولتي ويتامين مينرال در ۳ ماه اول پس اززايمان توصيه مي شود.

آيا ساير مكمل ها ي موجود در بازار نيز براي شيرخوار سودمند است؟

بعضي ازمادران فكر مي كنند اگر از مكمل هاي ويتامين مينرال خارجي به شيرخوار خود بدهند، به رشد و سلامت شيرخوار كمك كرده اند . درحالي كه اين طور نيست .اين مكمل ها معمولا مطابق با استانداردهايي كه وزارت بهداشت به لحاظ ميزان ويتامين بويژه A و D املاحي مثل آهن و روي اعلام كرده است ،نيستند لذا علاوه بر اين كه خانواده ها هزينه گزافي براي خريد آنها مي پردازند ، محصولي با مقادير كم و نامناسب از ويتامين ها و املاح به كودكانشان مي دهند . درحالي كه اگر در برنامه غذايي كودك , از انواع مغزها ) بادام , فندق , پسته , گردو ( استفاده شود اين مواد مغذي سرشار از آهن , روي , منيزيوم , فسفر , پتاسيوم , تيامين , ريبوفلاوين و چربي هاي بلند زنجيره غيراشباع و امگا ۳ مي باشند .

همچنين انواع حبوبات مانند، نخود آبگوشتي، انواع لوبيا ها و عدس كه منابع غني از پروتئين، پتاسيم، آهن، اسيدفوليك، منيزيوم، مس و فيبر مي باشند نياز بدن كودك را تامين مي كنند.

اسيدهاي چرب EPA و DHA كه كمپاني ها ادعا مي كنند در محصولاتشان به كار مي برند ، در روغن زيتون و روغن آفتاب گردان وجود دارد و اگر در پخت غذاي كودكان از اين روغنها استفاده شود از بهترين و سالم ترين اسيدهاي چرب برخوردار مي شوند .

كودكان تا دو سالگي به جز قطره A و) D يا مولتي ويتامين ( و قطره يا شربت آهن به هيچ مكمل ديگري نياز ندارند . خوشبختانه شركت هاي ايراني اين فرآورده ها را با فرمول و مقدار صحيح به بازار عرضه كرده اند.

مصرف مكمل روي وامگا ۳ در دروان شيردهي ضرورتي ندارد. درصورتي كه مادر شيرده از اصول تغذيه صحيح پيروي كند و در برنامه غذايي روزانه دو اصل تنوع و تعادل را رعايت نمايد و گروههاي غذايي اصلي را به مقدار كافي مصرف كند نيازي به مصرف اين گونه مكمل ها ندارد

مكمل آهن ، ويتامين A و D نياز روزانه كودكان شيرخوار